Sudan’ın Düşüşü

 RSF'nin (Hızlı Destek Kuvvetleri) El Faşir'i ele geçirmesiyle Darfur'da insani çöküş hızlandı: uydu görüntüleri ve saha raporları toplu infazlara, kuşatmanın yol açtığı açlığa ve kitlesel yerinden etmeye işaret ediyor. BM ve Yale'ın analizleri durumu "kısa ve orta vadede felaket" olarak tanımlıyor.

Ne oluyor — önemli bulgular

• Yale İnsanî Yardım Araştırma Laboratuvarı uydu ve analizleri, El Faşir çevresinde toplu mezar/kitlesel ölüm göstergeleri ve şehir içi ağır hasar olduğunu raporladı; araştırma, kentin uzun süreli kuşatma ve yoğun saldırılar altında kaldığını belirtiyor. 
  
   
• Birleşmiş Milletler'e bağlı kuruluşlar ve IOM, El Faşir'in düşüşünü takip eden günlerde Kordofan bölgesinden on binlerce kişinin kaçtığını ve yeni büyük yer değiştirmelerin yaşandığını bildiriyor (son raporlarda ~36.000'den fazla yerinden edilmiş kişi raporlandı).
  
   
• UNICEF, Faşir ve bazı diğer merkezlerdeki açlık ve kötü beslenme seviyelerinin "famine" (kıtlık) eşiğini aştığına ve çocuk ölümlerinin arttığına dair uyarılar yayınladı; beslenme hizmetlerine erişim engellendiği için çocukların hayatta kalma riski yüksek.
  
   
• Bölgedeki sağlık krizi de derinleşiyor: Temmuz 2024'ten beri süren kolera salgınında on binlerce şüpheli vaka ve binlerce ölüm bildirildi; su, hijyen ve sağlık hizmetlerine erişim kopması salgının seyrini daha da kötüleştirir.
  
   
• BM, tarafsız kaynaklardan "yargısız infazlar" ve etnik hedeflemelere dair güvenilir bilgiler aldığını; iletişim kesintileri ve insani erişim engelleri doğrulamayı zorlaştırıyor. 
  
   

Neden bu kadar tehlikeli?

1. Kuşatma + erişim engeli = kitlesel açlık: Yardım organizasyonları bölgeye ulaşamıyor; stoklar tükendi, fiyatlar fırladı, hastaneler işlevsiz. Bu, çocuklar ve yaşlılar için hızlı ölüm anlamına gelir.
   
    
2. Savaş suçu riski ve belgelenme: Uydu görüntüleri, videolar ve saha tanıklıkları birlikte değerlendirildiğinde; toplu infaz ve etnik hedefleme iddiaları ciddidir — bu, uluslararası soruşturmaları tetikleyecek türden kanıtlardır.
   
    
3. Halk sağlığı zincirinin kırılması: Kolera ve diğer salgınlar, sağlık altyapısı çöktükçe daha ölümcüldür. Su ve sağlık malzemeleri olmadığı için salgın kontrolü imkânsız hale gelebilir. 
   
    
4. Bölgesel yayılma riski: Yeni yerinden edilmeler komşu kent ve ülkelere yığına yol açar; insani yardım kapasiteleri kısa sürede aşılır.
   
    

 

Olması gerekenler — acil öncelikler (pratik ve uygulanabilir)

1. Derhal insani ateşkes ve güvenli koridor talep ve garanti edilmeli: BM/AFRICOM/IGAD/EU liderleri acil insani koridorların ve yardımın güvenliğinin sağlanması için baskı yapmalı ve garanti vermeli.
   
    
2. Hava ile insani destek (koordine ve hedeflenmiş): Kara erişimi imkânsızsa airdrop/helikopter sevkiyatı planları (gıda, tedavi kitleri, su arıtma, oral sıvı, bebek maması) acilen artırılmalı — sivil nüfus öncelikli.
   
    
3. Sağlık müdahalesi: Kolera kontrolü için su, sanitasyon, OCV (kolera aşısı) kampanyaları, temel ilaçlar ve mobil sağlık ekipleri hızla konuşlandırılmalı.
   
    
4. Çocuklara yönelik özel programlar: Tedavi merkezleri, acil malnütrisyon tedavisi, ayakta ve yataklı beslenme programları. UNICEF ve WFP fonları derhal artırılmalı.

 

1. Uluslararası adli ve belgeleme mekanizmaları: Uydu, video ve tanık ifadeleri hızlı, şeffaf şekilde toplanıp korunmalı; ICC ve bağımsız uzmanlar için zincirleme delil güvence altına alınmalı.
   
    
2. Diplomasi ve hedefli yaptırımlar: Bölgedeki dış destek akışlarını hedef alan diplomatik baskı, silah ambargosu ve mali yaptırımlar devreye alınmalı; bölgesel aktörler sorumluluk üstlenmeye zorlanmalı.
   
    
3. Komşu ülke hazırlığı: Mülteci dalgasına hazırlık için Mısır, Çad ve Sudan içindeki güvenli alanlar desteklenmeli; insani finansman artırılmalı.

 

Kısa-orta vadeli tahminler (muhtemel senaryolar)

• En kötüsü (yüksek olasılık): Kuşatma sonrasında toplu hak ihlalleri ve etnik hedeflemeler artar; bölgeden kaçış dalgası büyür, kıtlık sınırları genişler ve kolera gibi salgınlar daha fazla can alır. Uluslararası tepkiler artar ama insani erişim hâlâ sınırlı kalır. 
•  
• Orta senaryo (muhtemel): Kısmi insani erişim sağlanır (lokal/koordine koridorlar), bazı kamplar ve hastaneler desteklenir; ancak geri dönüşecek güven, altyapı ve beslenme düzeyi için yıllar gerekir.
  
   
• En iyi senaryo (düşük olasılık kısa vadede): Etkili, hızlı ve geniş çaplı insani koridorlar ile hedefli müdahale sonucu akut ölümler azalır; uluslararası soruşturma ve yaptırımlar caydırıcı olur, kalıcı şiddet geriler.
  
  Son söz

El Faşir'de olanlar — uydu görüntüleri, BM ve akademik analizler ışığında — insani trajedinin fitilini ateşlemiş durumda. Zaman daralıyor: acil ve geniş çaplı insani erişim, sağlık müdahalesi ve uluslararası adli belgeleme eşzamanlı olmazsa, yakın gelecekte daha fazla can kaybı kaçınılmaz. Uluslararası toplumun üç acil kazanımı olmalı: (1) güvenli koridor (2) yaşam kurtaran yardım akışı (3) suç delillerinin korunması ve soruşturma yapılması.

Orjinal Habere Git